Mensen die statines gebruiken hebben baat bij Q10

Deense onderzoekers hebben enig licht geworpen op een raadsel dat al zeer lang bestond: waarom hebben mensen die statines gebruiken voor hun verhoogde cholesterol zo vaak spierpijn en in sommige gevallen ook een verminderde glucosetolerantie? Het antwoord is: omdat ze een gebrek aan Q10 hebben!

De wetenschappers konden aantonen dat het cholesterolverlagende medicijn simvastatine de hoeveelheid co-enzym Q10 in de spieren verminderde, waardoor de zogenoemde oxidatieve fosforylering wordt beperkt. Oxidatieve fosforylering is het proces waarmee de spieren de ATP-moleculen afbreken, de chemische opslagplaatsen van energie. Om kort te gaan: de theorie is dat spieren pijn gaan doen wanneer ze te weinig energie beschikbaar hebben voor het werk dat ze moeten verrichten.

Ook invloed op bloedsuiker

Ongeveer 10% van de patiënten met een zittend leven en tot wel 75% van de sporters die behandeld worden met een statine hebben last van bijwerkingen zoals spierpijn. Bovendien hebben onderzoekers aangetoond dat veel mensen die statines gebruiken problemen met hun bloedsuiker krijgen in de vorm van een belemmerde glucosetolerantie en insulinegevoeligheid, waardoor de lichaamscellen minder glucose uit het bloed opnemen.
Deze nieuwe studie komt bovenop de groeiende berg van bewijzen dat statines, hoewel ze de cholesterol effectief verlagen, wel hun tol eisen.

Verminderde productie van Q10

De onderliggende oorzaak van deze symptomen lijkt te zijn dat statines niet alleen de productie van cholesterol in de lever belemmeren, maar ook die van co-enzym Q10, de stof die verantwoordelijk is voor het produceren van energie in de 'centrales' van de cel, de mitochondrieën. De verminderde energieproductie valt het meest op bij cellen die veel energie gebruiken, zoals spiercellen.

Wanneer spiercellen niet voldoende energie kunnen produceren om goed te functioneren, ontstaan er problemen als pijn en spierzwakte, die beweging moeilijk maken. Daarom lijkt het logisch dat sporters vaak meer klagen over de bijwerkingen van statines dan 'bankhangers'.

Supplement met Q10 helpt

Mensen die dagelijks een supplement met Q10 gebruiken naast hun cholesterolverlagende medicijn, kunnen het risico van bijwerkingen van statines tegengaan. Dat werd aangetoond in een studie uit 2007, waarin Amerikaanse wetenschappers statinegebruikers met pijnklachten een maand lang dagelijks een supplement met 100mg co-enzym Q10 lieten gebruiken, of een placebo. De uitkomst was dat patiënten die Q10 gebruikten naast hun medicatie 40% minder spierpijn hadden en minder last hadden van de bijwerkingen dan degenen in de controlegroep.

Bronnen:

Larsen S, et al., 'Simvastatin Effects on Skeletal Muscle. Relation to Decreased Mitochondrial Function and Glucose Intolerance', in: J Am Coll Cardiol., 2013, 61(1): 44-53.

Caso G, et al., 'Effect of coenzyme Q10 on myopathic symptoms in patients treated with statins', in: Am J Cardiol., 2007, 99(19): 1409-12.

Toelichting

Er zijn verschillen in de veiligheid en bijwerking van verschillende statines.

Wie statines niet goed kan verdragen, heeft wellicht ook baat bij omega-3 vetzuren. In een wetenschappelijke studie onder patiënten die een hartaanval hadden gehad, verminderde een dagelijks supplement van 400mg EPA en DHA (van nature aanwezig in visolie) en 2g alfa- linoleenzuur (gewonnen uit lijnzaadolie) het risico op een hartaanval met 54% in vergelijking met de groep die geen supplementen kreeg.

Een onofficiële vuistregel stelt dat er tegenover elke 20mg statines 100mg Q10 zou moeten staan.

Wat zijn statines?

Statines zijn cholesterolverlagende medicijnen die werken door belemmering van het enzym HMG-CoA reductase dat een centrale rol speelt in de aanmaak van cholesterol, dolichol en co-enzym Q10 in de lever.

Wat is alfa-linoleenzuur?

Alfa-linoleenzuur (ALA) is een omega-3 vetzuur dat in planten voorkomt, zoals lijnzaad, koolzaad, soja en walnoten. ALA is effectief voor het behoud van normale cholesterolwaarden. Het lichaam is slechts in beperkte mate in staat om ALA om te zetten in EPA en DHA, de stoffen die in visolie zitten.